Χθες ήμουνα χωρίς ίντερνετ και καλύβα – και μου βγήκε σε καλό: διάβασα ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο, από τη στοίβα με τα αδιάβαστα. Πρόκειται για το βιβλίο του Πέτρου Θεοδωρίδη οι μεταμορφώσεις της ταυτότητας – έθνος, νεωτερικότητα και εθνικιστικός λόγος, Εκδ. ΑΝΤΙΓΟΝΗ, Θεσσαλονίκη 2004.
Καταρχήν θέλω να σημειώσω πως έμεινα έκπληκτος από την ίδια τη γραφή: σπάνια, σπανιότατα, συναντάει κανείς βιβλία γραμμένα με αυτή τη θουκυδίδεια πυκνότητα, την ακριβολογία και την αποφυγή του περιττού! Ο λόγος του Θεοδωρίδη λιτός, δωρικός, ευθύβολος, σαφής – η χαρά του αναγνώστη!
Όπως προκύπτει από τον τίτλο, ο συγγραφέας ασχολείται με θέματα που είναι και ενδιαφέροντα και επίκαιρα. Το κείμενο διαρθρώνεται σε τέσσερα μέρη, επίμετρο, βιβλιογραφία και ευρετήριο όρων και ονομάτων. Προηγείται μια περιπλάνηση στις σύγχρονες ερμηνείες του εθνικισμού (προβλήματα ορισμού και ερμηνείας, οι εθνοτιστές, η «πρώτη ύλη» του έθνους), ακολουθούν οι διακρίσεις της εθνικιστικής ιδεολογίας (πολιτικός και πολιτιστικός εθνικισμός), έπεται η νεωτερικότητα της εθνικιστικής ιδεολογίας και, τέλος, εξετάζονται οι ταυτότητες στη νεωτερικότητα: προσωπική ταυτότητα, εθνική ταυτότητα και ιδιότητα του πολίτη. Στο επίμετρο (οι ταυτότητες στη εποχή της «ανακλαστικής» νεωτερικότητας) ο συγγραφέας ασχολείται, με τον ίδιο συνοπτικό τρόπο που χαρακτηρίζει ολόκληρο το βιβλίο, με το σήμερα και τις πιθανές προεκτάσεις στο μέλλον.
Η τελευταία παράγραφος του βιβλίου είναι η εξής:
Η αποσύνθεση και η ανασύνθεση των προσωπικών, πολιτικών και συλλογικών ταυτοτήτων τις μεταμορφώνει σε άπιαστες και φευγαλέες. Γι’ αυτούς τους μετασχηματισμούς των ταυτοτήτων προσπαθούμε ακόμα να μιλήσουμε, χρησιμοποιώντας παλαιές λέξεις, είδωλα μιας παλαιότερης εποχής. Προσπαθούμε να διακρίνουμε μέσα από τις χαραμάδες των παλαιών εννοιών και λέξεων το νέο οργιαστικό τοπίο που διαμορφώνεται στην παγκόσμια κοινωνία. Όμως, οι ίδιες λέξεις που μας εκφράζουν, μας εμποδίζουν κιόλας – σαν παρωπίδες- να διακρίνουμε αυτό που βρίσκεται μπροστά μας. Η πραγματικότητα, πολιτική και κοινωνική και το νέο της ήθος, συνεχίζει να περιφέρεται πλάι μας αδιάφορη, προκλητικά περίπλοκη και, κυρίως, ανέκφραστη. Όπως θα έλεγε και ο Ulrich Beck την ώρα που το πολιτικό ή η ταυτότητα -σαν το λιοντάρι – έχει προ πολλού ξεφύγει και περιπλανάται σε νέους αγριότοπους, εμείς συνεχίζουμε να ταΐζουμε το άδειο κλουβί του.
*
Διαβάζοντας το βιβλίο σημείωσα πολλές αντιρρήσεις, καθώς αυτά που (νομίζω ότι) γνωρίζω ερχόντουσαν συχνά σε αντίθεση με τις θέσεις του συγγραφέα. Αλλά, δεν είναι αυτό το αντικείμενο του ποστ: εδώ θέλω απλά να σας παρουσιάσω ένα έργο που εκτίμησα ιδιαίτερα – και που αξίζει την προσοχή και το ενδιαφέρον σας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου